 |
 |
 |
 |
 |
|
گزارشي از وضعيت استفاده از فناوري اطلاعات در دانشگاه هاي كشور
فناوري اطلاعات ، بيگانه با دانشگاه
فريال طهماسبي :استفاده از فناوري اطلاعات در دانشگاه هاي كشور و همسو ساختن آن با شاخص هاي توسعه ملي و جهاني از سوي صاحبنظران و استادان دانشگاهي در حالي مورد تاكيد است كه با سياست گذاري خاص مسئولان استفاده و بودجه اين فناوري فقط به دانشگاه هاي فني مهندسي اختصاص يافته و دانشگاه هاي علوم انساني از فناوري اطلاعات بي بهره اند.
اين در حالي است كه ناهمگوني آشكار ميان مراكز دانشگاهي به عنوان مراكز فرهنگ ساز به خصوص در دانشگاه هاي علوم اجتماعي، اين بيگانگي را تشديد مي كند.براساس يك تحقيق انجام شده از سوي ?? دانشجوي دانشگاه علامه طباطبايي تنها يك نفر با اينترنت كار مي كرد و دو نفر ازmail -e آن هم صرفاً براي فعاليت هاي تفريحي استفاده مي كردند و كمتر دانشجوي علوم اجتماعي نگاه علمي به استفاده از فناوري اطلاعات داشته است.هم اكنون با ايجاد تحولي جديد در زمينه استفاده از فناوري اطلاعات، حركتي نويد بخش در دانشگاه هاي ما آغاز شده است اگر چه مبحث فناوري، به تنهايي مطلب جديدي نيست، و از قبل هم مطرح بوده است، ولي هنگامي كه فناوري اطلاعات در مقوله آموزش عنوان مي شود، بستر جديدي را در زمينه استفاده از اطلاعات و ارتباطات در سطوح آموزشي مي گشايد.
دكتر مسعود شفيعي، معاون تحقيقات و فناوري وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات با اشاره به اينكه امروزه فلسفه يادگيري جانشين تدريس مي شود، تاكيد مي كند: «دانشجويان ما بايد خود به دنبال فلسفه يادگيري باشند. به عبارتي آموزش و پژوهش بايد در هم ادغام شود. اگر دانشگاه هاي ما تا پيش از اين جهتي يك سويه را طي مي كردند، با طرح مباحث فناوري اطلاعات و استفاده از جديدترين راه هاي ارتباطي براي كسب دانش، ديگر بايد جهتي دايره وار به خود بگيرد و استاد محوري از بين برود، تا بدين ترتيب دانشجو خود نيز بتواند به دنبال اطلاعات برود، از سوي ديگر نيز استاد در تعامل با دانشجو، از جديدترين مطالب آموزشي اطلاع يابد.»وي در ادامه با توجه به امكانات موجود در دانشگاه هاي كشور معتقد است كه گرچه نسبت به امكانات دانشگاه هاي خارجي، ما هنوز در گام هاي اوليه هستيم، ولي استفاده از اينترنت در مقطع كارشناسي ارشد ودكترا، باعث شده كه دسترسي خوبي به اطلاعات در سطح آموزش عالي فراهم شود.موضوع ديگر از بين رفتن بعد مكان است.
اگر در گذشته دانشجويي قصد دسترسي به اطلاعاتي را داشت، حتماً مي بايست در مكان حضور يابد، ولي در حال حاضر مشكل بعد مسافت از بين رفته و دسترسي به هرگونه اطلاعاتي از يك مكان دورتر امكان پذير شده است.اگر چه دانشگاه هاي ما، هنوز قدم هاي اوليه را در مسير توسعه فناوري اطلاعات پشت سر مي گذارند ولي اين مانع از اين نيست كه ما نياز هاي آكادميك آموزش عالي خود را در راستاي استفاده از فناوري اطلاعات و گسترش آن به عنوان يكي از چالش هاي پيش روي آموزش عالي در قرن بيست و يكم ناديده بگيريم.دكتر محمد كاظم اكبري، رئيس دانشكده كامپيوتر و فناوري اطلاعات امير كبير و دبير اولين كنفرانس بين المللي فناوري اطلاعات و دانش، وضعيت دانشگاه هاي كشور را با توجه به امكانات موجود چنين تشريح مي كند: «در زمينه فناوري اطلاعات بايد گفت بستر ها پايه هاي آن در رشته هاي كامپيوتر، و مخابرات وجود داشته، ولي از وقتي شبكه هاي سريع ارتباطي توانستند امكانات و اطلاعاتي را از طريق اينترنت و شبكه هاي اطلاعاتي به سراسر جهان منتقل كنند، زمينه هاي كاربردي جديدي هم ايجاد شد. لذا جريان جديدي به نامIT و در نهايتIK (يعني اطلاعاتي كه دانش ايجاد كند و منتهي به يك زمينه علمي فكري شود) به وجود آمد.
بنابراين براي برگزاري دوره هاي مختلف فناوري اطلاعات در دانشگاه ها نياز چنداني به تربيت نيروي متخصص نداشتيم. لذا از نيروي موجود كمك گرفتيم و دوره هايي را در دانشگاه اميركبير تدوين كرديم.»به نظر مي رسد تربيت نيروي انساني در زمينه آموزش الكترونيكي و استفاده از فناوري اطلاعات در دانشگاه ها، يكي از اهداف آموزش عالي است كه امروزه مورد توجه صاحبنظران و اساتيد دانشگاهي قرار گرفته است. ولي اينكه آيا اهميت چنين استفاده اي از فناوري اطلاعات فقط بايد مختص دانشگاه هاي فني مهندسي باشد، جاي تامل دارد. تامل از آن جهت كه چرا استفاده از جديدترين فناوري اطلاعات و ارتباطات، تنها به دانشجويان مهندسي كمك خواهد كرد و دانشجويان علوم انساني هيچ گونه ارتباطي با فناوري اطلاعات نخواهند داشت.
محمدعلي بهريني، نويسنده مقاله «فناوري اطلاعات و گام هاي قبل از صفر» (ارائه شده در اولين كنفرانس فناوري اطلاعات و دانش) در ارتباط با لزوم استفاده دانشجويان علوم انساني از فناوري اطلاعات، توضيح مي دهد: «در بحث فناوري اطلاعات، ما صرفاً سخت افزار و نرم افزار را مدنظر داريم و اكثراً بودجه هاي مملكت را به اين امر اختصاص مي دهيم و در حال حاضر دانشگاه هاي فني مهندسي، تجهيزات لازم را از تهيه كامپيوتر گرفته تا انواع برنامه هاي نرم افزاري در جهت گسترش فناوري اطلاعات به كار مي گيرند. ولي دانشگاه ها ي علوم انساني از موضوع فناوري اطلاعات بسيار بي بهره اند. در يك تحقيق انجام شده از ?? دانشجوي دانشگاه علامه طباطبايي، تنها يك نفر با اينترنت كار كرده بود و دو نفر ازmail-e آن هم صرفاً براي فعاليت هاي تفريحي استفاده مي كردند و كمتر دانشجويي، نگاه علمي به استفاده از فناوري اطلاعات داشت.
لذا در حال حاضر يك ناهمگوني آشكار ميان مراكز دانشگاهي به عنوان مراكز فرهنگ ساز وجود دارد به خصوص دانشگاه هاي علوم اجتماعي كه تا حد زيادي موجب تحكيم نگرش فرهنگي دانشجويان مي شوند و حالا مي بينيم كه تا اين حد بدنه اين گونه دانشگاه ها، نسبت به فناوري اطلاعات بيگانه اند.»وي با تأكيد بر ضرورت استفاده از فناوري اطلاعات در مراكز دانشگاه هاي كشور، مي گويد: «اگر چه ما امروزه، كمتر شاهد شكاف ديجيتالي ميان مراكز دانشگاهي مثلاً در تهران با دانشگاه هاي شهرستان ها هستيم و خوشبختانه امكانات اوليه براي كليه دانشگاه ها در سراسر كشور فراهم شده، اما ضروري است كه همه دانشجويان اعم از رشته هاي فني مهندسي و رشته هاي علوم اجتماعي از فناوري اطلاعات استفاده كنند و با رويكردهاي علمي نسبت به اين موضوع تحقيقات پژوهشي وسيعي را انجام دهند.»
فناوري اطلاعات به معناي استفاده از تكنولوژي است. به آن معنا كه بتوانيم داده ها را پردازش كنيم، به اطلاعات برسيم و با استفاده از خدمات و كاربرد ناشي از آن اطلاعات، به جديدترين مطالب روز دست يابيم. اگر چه كامپيوتر و اينترنت بهترين ابزار براي توسعه اين تكنولوژي است، ولي بايد توجه داشت كه تنها وسيله نيست، به نظر مي رسد بايد به فكر راه هاي بسيار گسترده تري از اين ابزار بود.
در اين رابطه دكتر رضا صفابخش استاد دانشگاه اميركبير (دانشكده فني و مهندسي) تأكيد مي كند كه در حال حاضر دانشگاه هاي مهندسي در زمينه گرايش هايي چون تجارت الكترونيك، شبكه هاي كامپيوتري، سيستم هاي چند رسانه اي و... برنامه هايي تنظيم كرده اند كه دانشجويان علاوه بر سطح كارشناسي و كارشناسي ارشد تا سطح دكترا در زمينه استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات، در سطحي بالا آموزش ببينند و پژوهش هاي علمي خود را در همين زمينه ها انجام دهند.
•فناوري اطلاعات؛ گام هاي آينده
اگرچه دانشگاه هاي امروز براي رسيدن به سطح گسترده اي از توسعه فناوري اطلاعات همچنان تلاش مي كنند، ولي اين مانع از آن نخواهد بود كه برنامه هايي را براي آينده جهت توسعه هرچه بيشتر فناوري اطلاعات ناديده بگيرند.دكتر اكبري در توضيح برنامه هاي آينده در اين رابطه مي گويد: «هم اكنون پروژه اي در دانشكده كامپيوتر و فناوري اطلاعات امبيركبير در حال اجراست كه تحت نام (PLAT FORM) در حال بررسي است؛ برنامه اساسي اي كه بتواند ديگر برنامه ها را مديريت كند (learning management system).اين پروژه، يك برنامه عظيم نرم افزاري و تا حدي نيز سخت افزاري خواهد بود كه حدود ?? درصد كار آن در دانشكده پيش رفته و تا پايان سال، بعد از آزمايش و تست هاي مختلف، مي توان آن را اعلان كرد و در اختيار ديگر دانشگاه ها و مراكز علمي _ آموزشي قرار داد.»وي در ادامه يادآور مي شود كه از همه مهمتر تقويت فعاليت هاي آموزشي در كنار فعاليت هاي پژوهشي است. بدين معنا كه ما بايد در آينده سعي كنيم تا آموزش و پژوهش در فناوري اطلاعات در سطوح آموزش عالي، با هم فعاليت كنند. تا از يك طرف يك جريان علمي _ فرهنگي در سطح دانشگاه ها راه اندازي شود و از سوي ديگر تربيت نيروي انساني متخصص در اين زمينه گسترش يابد كه از مهمترين عناصر موفقيت توسعه فناوري اطلاعات خواهد بود. تلاش ما بايد تربيت مغزافزار در سطح دانشگاه ها باشد.
دكتر رضا صفابخش نيز در تشريح برنامه ها و چشم اندازهاي آينده اظهار مي دارد: «از آنجا كه توسعه فناوري اطلاعات در دانشگاه ها، مستلزم هزينه زيادي است، لذا در حال حاضر با بودجه فعلي، امكان هرگونه فعاليت جدي ناممكن به نظر مي رسد. بنابراين دانشگاهيان سعي دارند تا با توسعه همكاري با صنعت، بودجه هايي را جذب كرده و در جهت برنامه هاي آينده فناوري اطلاعات به كار بندند.»ارتباط با دانشگاه هاي خارج و استفاده از تجارب آنها، يكي ديگر از برنامه هايي است كه مي توان در حوزه فناوري اطلاعات بدان دست يافت.
دكتر شفيعي با اشاره به اهميت استفاده از اساتيد خارجي در دانشگاه هاي كشور تأكيد مي كند: «اگرچه امروزه بر توانمندي هاي منابع انساني دروني كشور تأكيد مي شود، ولي نبايد چنين تصور كرد كه تنها مي توان از اساتيد داخلي استفاده كرد، بلكه همواره بايد در نظر داشت كه اگر دانشگاه هاي ما از اساتيد خارجي به صورت ويدئو كنفرانس و يا از طريق اينترنت استفاده كنند، دانشجويان مي توانند به بانك هاي اطلاعات قوي و به روز دنيا نيز دست يافته و ارتباط علمي خود را با ديگر دانشگاه هاي خارج حفظ كنند.»
•دانشگاه مجازي؛ گامي در راستاي فناوري اطلاعات
دانشگاه مجازي و آموزش الكترونيكي امكان يادگيري خارج از محيط كلاس و دانشگاه را به دانشجو مي دهد. در اين روش كه هيچ حد و مرزي براي آموزش قائل نمي شود به راحتي مي توان به اطلاعات تمامي رشته هاي علمي، در حداقل زمان ممكن و در هر نقطه دسترسي پيدا كرد.
دكتر اكبري در رابطه با لزوم دانشگاه مجازي و توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات در اين زمينه مي گويد: «دانشگاه هاي ما در دو سطح فعاليت مي كنند، يكي در سطح معاونت آموزشي دانشگاه كه در حال حاضر پروژه هايي را براي عرضه دروس در دست اجرا دارد و ديگري در سطح مجازي، يعني فعاليت علمي در بسترهاي الكترونيكي. بدين معنا كه عرضه دروس يا در بستر اينترنت انجام مي شود يا از طريق تله كنفرانس.چنين سيستمي كه دانشگاه مجازي نام دارد براي وضعيت كشور ما نه تنها ضروري است، بلكه مي تواند گامي در جهت استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات باشد.»وي در ادامه به يكي از چالش هاي پيش رو در اين طرح اشاره مي كند و معتقد است: «اگرچه نمي توان لزوم آموزش الكترونيكي را نفي نمود، ولي برگزاري امتحانات پايان ترم دردانشگاه مجازي، يكي از معضلاتي است كه ضريب انتقادپذيري آن را نسبت به ديگر روش ها بالا مي برد.
البته يكي از راهكارهاي موجود براي حل چنين معضلي مي تواند برگزاري امتحانات پايان ترم در دانشگاه هاي فعلي باشد.»لذا مي توان اميدوار بود تا با راه اندازي و توسعه آموزش الكترونيكي، استفاده گسترده اي از فناوري اطلاعات در سطوح آموزش عالي به عمل آورد. آموزش الكترونيكي به عنوان يكي از ابزارهاي مهم در رفع مشكلات عقب ماندگي در فناوري اطلاعات امروزه توجه مجامع علمي را به خود جلب كرده است. چنين آموزشي كه در حال حاضر، به صورت بسيار گسترده در دانشگاه هاي خارج اجرا مي شود، متضمن الگوبرداري هاي متنوع و متناسب با وضع و سيستم آموزش عالي كشور خواهد بود.
ندا عبدالوند، مهندس كامپيوتر، با اشاره به اينكه فناوري اطلاعات يك علم ابزاري است و بايد بهترين استفاده را از اين ابزار كرد مي گويد: «در دانشگاه ملبورن استراليا، دانشجو قبل از ورود به دانشگاه، نامه درخواستي مي فرستد و بعد از پذيرش با همان نامه ثبت نام مي كند و داراي كد تحصيلي مي شود. سپس آن دانشجو در تمام طول تحصيل از طريق همان كد به وسيله اينترنت، سئوالات خود را مي پرسد و با هر سئوالي، پرونده اي براي او باز مي شود كه فقط مخصوص خود اوست و هر وقت بخواهد مي تواند به پرونده اش مراجعه كند لذا نه تنها دانشجو به راحتي از طريق الكترونيكي، به جواب سئوالات خود مي رسد، بلكه در وقت و هزينه راه نيز صرفه جويي خوبي مي كند.»وي به اهميت داده ها در فناوري اطلاعات اشاره مي كند و معتقد است: «فناوري اطلاعات بدون داده، هيچ فايده اي ندارد و اين مسئله اي است كه در دانشگاه هاي خارج حل شده است. فناوري اطلاعات يك علم ابزاري است كه خودش را در صنعت نشان مي دهد. حال آنكه دانشجويان ما به كلي با صنعت بيگانه اند، لذا نمي توانند از فناوري اطلاعات در زمينه صنعت سود جسته و آنها را در حل مشكلات صنعتي به كار بندند.»
اين در حالي است كه ناهمگوني آشكار ميان مراكز دانشگاهي به عنوان مراكز فرهنگ ساز به خصوص در دانشگاه هاي علوم اجتماعي، اين بيگانگي را تشديد مي كند.براساس يك تحقيق انجام شده از سوي ?? دانشجوي دانشگاه علامه طباطبايي تنها يك نفر با اينترنت كار مي كرد و دو نفر ازmail -e آن هم صرفاً براي فعاليت هاي تفريحي استفاده مي كردند و كمتر دانشجوي علوم اجتماعي نگاه علمي به استفاده از فناوري اطلاعات داشته است.هم اكنون با ايجاد تحولي جديد در زمينه استفاده از فناوري اطلاعات، حركتي نويد بخش در دانشگاه هاي ما آغاز شده است اگر چه مبحث فناوري، به تنهايي مطلب جديدي نيست، و از قبل هم مطرح بوده است، ولي هنگامي كه فناوري اطلاعات در مقوله آموزش عنوان مي شود، بستر جديدي را در زمينه استفاده از اطلاعات و ارتباطات در سطوح آموزشي مي گشايد.
دكتر مسعود شفيعي، معاون تحقيقات و فناوري وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات با اشاره به اينكه امروزه فلسفه يادگيري جانشين تدريس مي شود، تاكيد مي كند: «دانشجويان ما بايد خود به دنبال فلسفه يادگيري باشند. به عبارتي آموزش و پژوهش بايد در هم ادغام شود. اگر دانشگاه هاي ما تا پيش از اين جهتي يك سويه را طي مي كردند، با طرح مباحث فناوري اطلاعات و استفاده از جديدترين راه هاي ارتباطي براي كسب دانش، ديگر بايد جهتي دايره وار به خود بگيرد و استاد محوري از بين برود، تا بدين ترتيب دانشجو خود نيز بتواند به دنبال اطلاعات برود، از سوي ديگر نيز استاد در تعامل با دانشجو، از جديدترين مطالب آموزشي اطلاع يابد.»وي در ادامه با توجه به امكانات موجود در دانشگاه هاي كشور معتقد است كه گرچه نسبت به امكانات دانشگاه هاي خارجي، ما هنوز در گام هاي اوليه هستيم، ولي استفاده از اينترنت در مقطع كارشناسي ارشد ودكترا، باعث شده كه دسترسي خوبي به اطلاعات در سطح آموزش عالي فراهم شود.موضوع ديگر از بين رفتن بعد مكان است.
اگر در گذشته دانشجويي قصد دسترسي به اطلاعاتي را داشت، حتماً مي بايست در مكان حضور يابد، ولي در حال حاضر مشكل بعد مسافت از بين رفته و دسترسي به هرگونه اطلاعاتي از يك مكان دورتر امكان پذير شده است.اگر چه دانشگاه هاي ما، هنوز قدم هاي اوليه را در مسير توسعه فناوري اطلاعات پشت سر مي گذارند ولي اين مانع از اين نيست كه ما نياز هاي آكادميك آموزش عالي خود را در راستاي استفاده از فناوري اطلاعات و گسترش آن به عنوان يكي از چالش هاي پيش روي آموزش عالي در قرن بيست و يكم ناديده بگيريم.دكتر محمد كاظم اكبري، رئيس دانشكده كامپيوتر و فناوري اطلاعات امير كبير و دبير اولين كنفرانس بين المللي فناوري اطلاعات و دانش، وضعيت دانشگاه هاي كشور را با توجه به امكانات موجود چنين تشريح مي كند: «در زمينه فناوري اطلاعات بايد گفت بستر ها پايه هاي آن در رشته هاي كامپيوتر، و مخابرات وجود داشته، ولي از وقتي شبكه هاي سريع ارتباطي توانستند امكانات و اطلاعاتي را از طريق اينترنت و شبكه هاي اطلاعاتي به سراسر جهان منتقل كنند، زمينه هاي كاربردي جديدي هم ايجاد شد. لذا جريان جديدي به نامIT و در نهايتIK (يعني اطلاعاتي كه دانش ايجاد كند و منتهي به يك زمينه علمي فكري شود) به وجود آمد.
بنابراين براي برگزاري دوره هاي مختلف فناوري اطلاعات در دانشگاه ها نياز چنداني به تربيت نيروي متخصص نداشتيم. لذا از نيروي موجود كمك گرفتيم و دوره هايي را در دانشگاه اميركبير تدوين كرديم.»به نظر مي رسد تربيت نيروي انساني در زمينه آموزش الكترونيكي و استفاده از فناوري اطلاعات در دانشگاه ها، يكي از اهداف آموزش عالي است كه امروزه مورد توجه صاحبنظران و اساتيد دانشگاهي قرار گرفته است. ولي اينكه آيا اهميت چنين استفاده اي از فناوري اطلاعات فقط بايد مختص دانشگاه هاي فني مهندسي باشد، جاي تامل دارد. تامل از آن جهت كه چرا استفاده از جديدترين فناوري اطلاعات و ارتباطات، تنها به دانشجويان مهندسي كمك خواهد كرد و دانشجويان علوم انساني هيچ گونه ارتباطي با فناوري اطلاعات نخواهند داشت.
محمدعلي بهريني، نويسنده مقاله «فناوري اطلاعات و گام هاي قبل از صفر» (ارائه شده در اولين كنفرانس فناوري اطلاعات و دانش) در ارتباط با لزوم استفاده دانشجويان علوم انساني از فناوري اطلاعات، توضيح مي دهد: «در بحث فناوري اطلاعات، ما صرفاً سخت افزار و نرم افزار را مدنظر داريم و اكثراً بودجه هاي مملكت را به اين امر اختصاص مي دهيم و در حال حاضر دانشگاه هاي فني مهندسي، تجهيزات لازم را از تهيه كامپيوتر گرفته تا انواع برنامه هاي نرم افزاري در جهت گسترش فناوري اطلاعات به كار مي گيرند. ولي دانشگاه ها ي علوم انساني از موضوع فناوري اطلاعات بسيار بي بهره اند. در يك تحقيق انجام شده از ?? دانشجوي دانشگاه علامه طباطبايي، تنها يك نفر با اينترنت كار كرده بود و دو نفر ازmail-e آن هم صرفاً براي فعاليت هاي تفريحي استفاده مي كردند و كمتر دانشجويي، نگاه علمي به استفاده از فناوري اطلاعات داشت.
لذا در حال حاضر يك ناهمگوني آشكار ميان مراكز دانشگاهي به عنوان مراكز فرهنگ ساز وجود دارد به خصوص دانشگاه هاي علوم اجتماعي كه تا حد زيادي موجب تحكيم نگرش فرهنگي دانشجويان مي شوند و حالا مي بينيم كه تا اين حد بدنه اين گونه دانشگاه ها، نسبت به فناوري اطلاعات بيگانه اند.»وي با تأكيد بر ضرورت استفاده از فناوري اطلاعات در مراكز دانشگاه هاي كشور، مي گويد: «اگر چه ما امروزه، كمتر شاهد شكاف ديجيتالي ميان مراكز دانشگاهي مثلاً در تهران با دانشگاه هاي شهرستان ها هستيم و خوشبختانه امكانات اوليه براي كليه دانشگاه ها در سراسر كشور فراهم شده، اما ضروري است كه همه دانشجويان اعم از رشته هاي فني مهندسي و رشته هاي علوم اجتماعي از فناوري اطلاعات استفاده كنند و با رويكردهاي علمي نسبت به اين موضوع تحقيقات پژوهشي وسيعي را انجام دهند.»
فناوري اطلاعات به معناي استفاده از تكنولوژي است. به آن معنا كه بتوانيم داده ها را پردازش كنيم، به اطلاعات برسيم و با استفاده از خدمات و كاربرد ناشي از آن اطلاعات، به جديدترين مطالب روز دست يابيم. اگر چه كامپيوتر و اينترنت بهترين ابزار براي توسعه اين تكنولوژي است، ولي بايد توجه داشت كه تنها وسيله نيست، به نظر مي رسد بايد به فكر راه هاي بسيار گسترده تري از اين ابزار بود.
در اين رابطه دكتر رضا صفابخش استاد دانشگاه اميركبير (دانشكده فني و مهندسي) تأكيد مي كند كه در حال حاضر دانشگاه هاي مهندسي در زمينه گرايش هايي چون تجارت الكترونيك، شبكه هاي كامپيوتري، سيستم هاي چند رسانه اي و... برنامه هايي تنظيم كرده اند كه دانشجويان علاوه بر سطح كارشناسي و كارشناسي ارشد تا سطح دكترا در زمينه استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات، در سطحي بالا آموزش ببينند و پژوهش هاي علمي خود را در همين زمينه ها انجام دهند.
•فناوري اطلاعات؛ گام هاي آينده
اگرچه دانشگاه هاي امروز براي رسيدن به سطح گسترده اي از توسعه فناوري اطلاعات همچنان تلاش مي كنند، ولي اين مانع از آن نخواهد بود كه برنامه هايي را براي آينده جهت توسعه هرچه بيشتر فناوري اطلاعات ناديده بگيرند.دكتر اكبري در توضيح برنامه هاي آينده در اين رابطه مي گويد: «هم اكنون پروژه اي در دانشكده كامپيوتر و فناوري اطلاعات امبيركبير در حال اجراست كه تحت نام (PLAT FORM) در حال بررسي است؛ برنامه اساسي اي كه بتواند ديگر برنامه ها را مديريت كند (learning management system).اين پروژه، يك برنامه عظيم نرم افزاري و تا حدي نيز سخت افزاري خواهد بود كه حدود ?? درصد كار آن در دانشكده پيش رفته و تا پايان سال، بعد از آزمايش و تست هاي مختلف، مي توان آن را اعلان كرد و در اختيار ديگر دانشگاه ها و مراكز علمي _ آموزشي قرار داد.»وي در ادامه يادآور مي شود كه از همه مهمتر تقويت فعاليت هاي آموزشي در كنار فعاليت هاي پژوهشي است. بدين معنا كه ما بايد در آينده سعي كنيم تا آموزش و پژوهش در فناوري اطلاعات در سطوح آموزش عالي، با هم فعاليت كنند. تا از يك طرف يك جريان علمي _ فرهنگي در سطح دانشگاه ها راه اندازي شود و از سوي ديگر تربيت نيروي انساني متخصص در اين زمينه گسترش يابد كه از مهمترين عناصر موفقيت توسعه فناوري اطلاعات خواهد بود. تلاش ما بايد تربيت مغزافزار در سطح دانشگاه ها باشد.
دكتر رضا صفابخش نيز در تشريح برنامه ها و چشم اندازهاي آينده اظهار مي دارد: «از آنجا كه توسعه فناوري اطلاعات در دانشگاه ها، مستلزم هزينه زيادي است، لذا در حال حاضر با بودجه فعلي، امكان هرگونه فعاليت جدي ناممكن به نظر مي رسد. بنابراين دانشگاهيان سعي دارند تا با توسعه همكاري با صنعت، بودجه هايي را جذب كرده و در جهت برنامه هاي آينده فناوري اطلاعات به كار بندند.»ارتباط با دانشگاه هاي خارج و استفاده از تجارب آنها، يكي ديگر از برنامه هايي است كه مي توان در حوزه فناوري اطلاعات بدان دست يافت.
دكتر شفيعي با اشاره به اهميت استفاده از اساتيد خارجي در دانشگاه هاي كشور تأكيد مي كند: «اگرچه امروزه بر توانمندي هاي منابع انساني دروني كشور تأكيد مي شود، ولي نبايد چنين تصور كرد كه تنها مي توان از اساتيد داخلي استفاده كرد، بلكه همواره بايد در نظر داشت كه اگر دانشگاه هاي ما از اساتيد خارجي به صورت ويدئو كنفرانس و يا از طريق اينترنت استفاده كنند، دانشجويان مي توانند به بانك هاي اطلاعات قوي و به روز دنيا نيز دست يافته و ارتباط علمي خود را با ديگر دانشگاه هاي خارج حفظ كنند.»
•دانشگاه مجازي؛ گامي در راستاي فناوري اطلاعات
دانشگاه مجازي و آموزش الكترونيكي امكان يادگيري خارج از محيط كلاس و دانشگاه را به دانشجو مي دهد. در اين روش كه هيچ حد و مرزي براي آموزش قائل نمي شود به راحتي مي توان به اطلاعات تمامي رشته هاي علمي، در حداقل زمان ممكن و در هر نقطه دسترسي پيدا كرد.
دكتر اكبري در رابطه با لزوم دانشگاه مجازي و توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات در اين زمينه مي گويد: «دانشگاه هاي ما در دو سطح فعاليت مي كنند، يكي در سطح معاونت آموزشي دانشگاه كه در حال حاضر پروژه هايي را براي عرضه دروس در دست اجرا دارد و ديگري در سطح مجازي، يعني فعاليت علمي در بسترهاي الكترونيكي. بدين معنا كه عرضه دروس يا در بستر اينترنت انجام مي شود يا از طريق تله كنفرانس.چنين سيستمي كه دانشگاه مجازي نام دارد براي وضعيت كشور ما نه تنها ضروري است، بلكه مي تواند گامي در جهت استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات باشد.»وي در ادامه به يكي از چالش هاي پيش رو در اين طرح اشاره مي كند و معتقد است: «اگرچه نمي توان لزوم آموزش الكترونيكي را نفي نمود، ولي برگزاري امتحانات پايان ترم دردانشگاه مجازي، يكي از معضلاتي است كه ضريب انتقادپذيري آن را نسبت به ديگر روش ها بالا مي برد.
البته يكي از راهكارهاي موجود براي حل چنين معضلي مي تواند برگزاري امتحانات پايان ترم در دانشگاه هاي فعلي باشد.»لذا مي توان اميدوار بود تا با راه اندازي و توسعه آموزش الكترونيكي، استفاده گسترده اي از فناوري اطلاعات در سطوح آموزش عالي به عمل آورد. آموزش الكترونيكي به عنوان يكي از ابزارهاي مهم در رفع مشكلات عقب ماندگي در فناوري اطلاعات امروزه توجه مجامع علمي را به خود جلب كرده است. چنين آموزشي كه در حال حاضر، به صورت بسيار گسترده در دانشگاه هاي خارج اجرا مي شود، متضمن الگوبرداري هاي متنوع و متناسب با وضع و سيستم آموزش عالي كشور خواهد بود.
ندا عبدالوند، مهندس كامپيوتر، با اشاره به اينكه فناوري اطلاعات يك علم ابزاري است و بايد بهترين استفاده را از اين ابزار كرد مي گويد: «در دانشگاه ملبورن استراليا، دانشجو قبل از ورود به دانشگاه، نامه درخواستي مي فرستد و بعد از پذيرش با همان نامه ثبت نام مي كند و داراي كد تحصيلي مي شود. سپس آن دانشجو در تمام طول تحصيل از طريق همان كد به وسيله اينترنت، سئوالات خود را مي پرسد و با هر سئوالي، پرونده اي براي او باز مي شود كه فقط مخصوص خود اوست و هر وقت بخواهد مي تواند به پرونده اش مراجعه كند لذا نه تنها دانشجو به راحتي از طريق الكترونيكي، به جواب سئوالات خود مي رسد، بلكه در وقت و هزينه راه نيز صرفه جويي خوبي مي كند.»وي به اهميت داده ها در فناوري اطلاعات اشاره مي كند و معتقد است: «فناوري اطلاعات بدون داده، هيچ فايده اي ندارد و اين مسئله اي است كه در دانشگاه هاي خارج حل شده است. فناوري اطلاعات يك علم ابزاري است كه خودش را در صنعت نشان مي دهد. حال آنكه دانشجويان ما به كلي با صنعت بيگانه اند، لذا نمي توانند از فناوري اطلاعات در زمينه صنعت سود جسته و آنها را در حل مشكلات صنعتي به كار بندند.»
برگرفته از روزنامه شرق
